علائم و درمان یرقان ( زردی ) گرداوری شد

یرقان یا زردی (به انگلیسی: icterus یا Jaundice) به معنی تغییر رنگ و زرد شدن پوست، صلبیه و غشاهای مخاطی ناشی از بالا رفتن بیلی روبین خون است. بالا رفتن غلظت پلاسمایی بیلی روبین اغلب ناشی از بیماری های پیش کبدی، کبدی (مانند هپاتیت) و پس کبدی (مانند سنگ کیسه صفرا) است. کبد وظیفه هضم چربی را با ساختن و ذخیره کردن و خارج ساختن ماده ای به نام “صفرا” دارد که از شکسته شدن و تجزیه هموگلوبین(گلبولهای قرمز) حاصل می شود .این ماده عامل رنگ زرد ادرار و همچنین رنگ قهوه ای مدفوع است .در کیسه ای به نام “کیسه صفرا “توسط کبد ذخیره می شود.اما وقتی این ماده به مقدار غیر طبیعی وارد سیستم گردش خون شود باعث بروز علائم زردی یا یرقان می شود.

زردی نوزادی که ناشی از بالا رفتن بیلی روبین مستقیم یاغیر مستقیم است که نوع غیرمستقیم می‌تواند به کرن ایکتروس بیانجامد و لذا خطرناک است. این حالت در اثر شروع نشدن فعالیت آنزیم‌های موثر بر روی بیلی روبین، در هنگام تولد روی می‌دهد. پس ازتولد و با گذشت چند روز این آنزیم ها معمولا فعال شده و حالت یرقان برطرف می‌شود. به طور کلی بیش از ۷۰ درصد نوزادان، در روزهای نخستین پس از تولد با این بیماری مواجه می‌شوند که بیانگر شایع بودن آن در نوزادان است و این آمار در نوزادانی که پیش از موعد متولد شده‌اند به حدود ۸۰ درصد می‌رسد.

علائم و نشانه ها

زردی پوست غالباً همراه با ادرار قهوه‌ایی تیره است و این بخاطر ریزش بیش از حد این ماده رنگی از خون به داخل ادرار می باشد. همچنین ممکن است مدفوع بی‌رنگ شود زیرا این ماده رنگی به اندازه کافی در روده‌ها وجود ندارد تا رنگ مدفوع را تیره کند. زردی در کودکان شامل بی‌رنگ یا زرد شدن پوست بدن و چشم‌ها می‌شود. بی‌رنگی و زردی پوست و چشم در اثر افزایش میزان ماده زردرنگی به نام بیلی روبین در خون است و باعث تجمع این ماده در زیر پوست و زرد شدن آن می‌شود که بیشتر این زردی تا بالای قفسه سینه ادامه پیدا می‌کند.

علل و عوامل خطرساز

هپاتیت یا التهاب کبد : که باعث التهاب بافت های کبد می شود و دلائل فراوانی نیز دارد مانند : مصرف برخی داروها ، عوامل ویروسی ، باکتریایی که گاهی با تماس با افراد آلوده ، استفاده از وسائل خالکوبی ، آشامیدن آب آلوده ، استفاده از سرنگ مشترک ، تزریق خون فرد آبوده به فرد سالم انجام می پذیرد.

انسداد مجرای صفرا: که به واسطه سنگ صفرا که یکی از عمده ترین دلایل ایجاد سنگ یبوست های طولانی و مزمن اشاره کرد.

توجه : بعضی از زردی چشم ها مربوط به عارضه ای به نام”سندرم ژیلبرت”است. در این عارضه فرد هنگامی که دچار سرماخوردگی،گرسنگی یا اضطراب و عصبانیت است بیلیروبین خون افزایش یافته و چشم ها و پوست بدن زرد میشود. این عارضه مادرزادی است و هیچگونه خطری ندارد و در صورت برطرف شدن علت های گفته شده (مثلا رفع گرسنگی) رنگ پوست و چشم به حالت طبیعی بازمی گردد و به عبارتی اصلا بیماری محسوب نمی شود. در صورتی که مشکوک به این علائم هستید انجام آزمایش برای تشخیص هر گونه زردی و هپاتیت الزامیست.

علل زردی نوزادان : نوزادان تازه متولد سطح بیلی روبین بالاتری دارند، چون تعداد گلبول های قرمز حامل اکسیژن در آنها زیادتر است و کبد جوان آنها نمی تواند بیلی روبین اضافی را متابولیزه کند.

مادر مبتلا به هپاتیت : گاهی نوزاد از طریق بدن مادر مبتلا به زردی و حتی مبتلا به هپاتیت می شود .

زردی از شیر مادر : گاهی زردی ناشی مربوط به ترکیبات نامطلوب در شیر مادر است است که در هفته اول تولد نوزاد توسط تغذیه اشتباه مادر ایجاد شده و به علت مصرف مواد قندی و همچنین مواد پر کالری که همراهان به مادر برای جبران خون از دست داده می دهند اتفاق می افتد.

مصرف بیش از حد مواد غذایی چرب و قندی

درمان یرقان

یرقان باید بطور جدی درمان شود زیرا معمولاً‌ یک بیماری در پس آن نهفته است. آزمایش کنید. اگر پزشک تشخیص التهاب کبد بدهد، در دوران بیماری باید رژیم غذائی کم‌چربی و پرکربوهیدارت بگیرید. اگر وجود عفونت رد شود، آزمایش‌هائی برای یافتن علت قطع جریان طبیعی صفرا انجام می‌شود. اگر سنگ یا توموری وجود داشته باشد، باید با عمل جراحی برداشته شود.

برای درمان زردی در نوزادان از شیرخشت نیز استفاده می‌کنند. شستن بدن نوزاد با عرق کاسنی همراه با آب ولرم نیز در درمان زردی موثر است. راه دیگر آن خواباندن عریان نوزاد در زیر نور مهتابی است. به منظور این کار دستگاه‌هایی با نام دستگاه‌های فتوتراپی طراحی شده است و نوزاد را برای ۲ یا ۳ روز و یا بیشتر در داخل این دستگاه می‌خوابانند.

پیشگیری

قطع و کم کردن مصرف شیرینی جات قنادی ، غذاهای پرچرب ، سرخ کرده ، پر ادویه ، انواع بستنی ، فالوده و مواد نشاسته ای.

مصرف انواع آش ، آبگوشت و سوپ جو : مصرف مرتب سوپ جو به همراه آلو در اصلاح عمل گوارش نقش مهمی داشته که باعث دفع هر چه بهتر صفرا و درمان مرض خواهد شد .

شربت عسل : مقداری لیموترش تازه را در 1 لیوان آب بگیرید مقداری عسل اضافه کرده و آب بریزید روزانه یک الی دو بار از این شربت استفاده نمایید.

شاه توت : مصرف میوه هایی مانند شاه توت که یکی از بهترین میوه ها برای پاکسازی کبد و صفراست در تسریع درمان بیماری نقش مهمی دارد.

آب و مایعات : مصرف آب خوردن روزانه به مصرف قانونی که حداقل 8 لیوان در روز است برسانید و همچنین مصرف مایعاتی را مانند چای کم رنگ بیشتر کنید تا مقداری از این ماده از طریق ادرار دفع شود.

آب میوه ها : آب میوه هایی مانند خیار سبز، کاهو ، آلبالو، انار، هندوانه ، و حتی برای غنی تر شدن از گزانگبین ، شیرخشت و ترنجبین برای ترکیب کردن با آب میوه استفاده کنید.

آزمایش و تشخیص

اگر شکم و یا پاهای کودک زرد به نظر می رسد باید با انجام آزمایش از مقدار زردی مطمئن شد.که این کار توسط پزشک اطفال و با قرار دادن دستگاه بیلی چک با تاباندن نور مرئی به پوست نوزاد مقدار بیلی روبین خون نوزاد را اندازه گیری می کنند که این روش بدون خون‌گیری و درد انجام می‌شود.